Тошкент вилоят, Олмалиқ шаҳар касалхонасига 21 январь кечқурун тиббий ëрдам сўраб келган 16 яшар Эъзоза Йўлдошева врачлар назоратига олинганидан сўнг комага тушиб¸ вафот этди.
Олмалиқ касалхонаси реанимация бўлими бошлиғи Озодлик билан суҳбатда¸ 16 яшар қизнинг ўлими учун масъулиятни марҳуманинг ўзи ва оиласига қўйишга уринди.
Олмалиқлик Дилдора Йўлдошева¸ биргина қизи Эъзозанинг врачлар назоратига олингандан кейин комага тушиб¸ қайта уйғонмагани учун айбни “саводсиз¸ порахўр ва касалхонага яқинлаштириш мумкин бўлмаган” врачларга қўйди:
- Боламга ўз вақтида мутахассис чақирмади, аҳволи яхши¸ деб даволовчи врач ҳам¸ реанимация бошлиғи ҳам алдади мени. 22 январда Тошкентга 16 -горбольницага обкетай десам¸ тонггача яхши бўлади аҳволи деб алдади.
Онанинг айтишича¸ янги йилдан 10 кунча олдин¸ Эъзозанинг 1-тур қандли диабетга чалингани аниқланган ва унга инсулин терапияси белгиланган.
Ташхис қўйилиши билан¸ Дилдора Йўлдошева қизини Тошкентдаги Республика ихтисослаштирилган эндокринологиянинг илмий-амалий тиббиёт маркази (РИЭИАТМ)нинг болалар бўлимига ëтқизиш ҳаракатига тушган.
- Мен диабет нималигини билмас эдим¸ авлодимизда йўқ бу касал. Тошкентдаги марказ ордер бўлмаса¸ қабул қилмас экан. Бепул даволаниш учун бериладиган бу ордерни эса¸ вилоятдагилар пулга сотишар экан. Шуни билиб¸ тўполон қилганимдан кейин қизимни янги йилдан кейин қабул қилишди¸ 10 кун ëтиб¸ даволаниб чиқди. Бирорта врач менга қизингнинг аҳволи яхшимас¸ ҳаëтий органларига тузалмайдиган зиëн етди¸ дегани йўқ. Ҳар кун инсулин қилсин¸ дориларини ичсин¸ дейишди. Қизим ҳар кун овқатдан олдин ўзи қорнига инсулин укол қиларди¸ дейди Дилдора Йўлдошева.
Тошкентдаги эндокринология марказида муолажа олиб¸ уйига келганидан бир ҳафтача ўтиб¸ Эъзоза ўзини ëмон ҳис қила бошлаган ва 21 январь куни кечқурун онаси уни аввалига Оҳангарон туман касалхонасининг реанимация бўлимига олиб келган.
Бу ердаги врачлар¸ боланинг аҳволини текшириб ҳам кўрмасдан¸ унга бирор шаклда тиббий ëрдам кўрсатмасдан¸ “реанимацияга ëтқизиладиган аҳволда эмас”¸ деб қабул қилмаган.
Қорли-қировли тунда боласини Тошкент ëки яқинроқ Олмалиққа олиб бориш танлови олдида қолган Дилдора Йўлдошева уни “яқинроқ” деб Олмалиқ касалхонаси реанимациясига олиб келган.
- Боламни топширганимда шакари унча баланд эмас эди. Диабети борлигини тушунтириб¸ дарҳол эндокринолог чақиринглар¸ десам¸ бутун бошли шаҳар больницасида болалар эндокринологи йўқ экан. Биттаю битта эндокринолог билан реанимация раҳбари урушгани учун¸ уни чақиришмас экан. Худони зорини қилдим¸ Тошкентдан чақиртиринглар деб¸ “йўқ¸ аҳволи яхши”¸ дейишди. Эртаси куни боламни бақиртириб зонд ютқазишди¸ кечқурун аппарат улади, катетер қўйди, манга ухлаяпти¸ деди. 23 январь тонгида болам оғирлашди, Тошкентга опкетиш учун бош врачдан рухсат керак экан. Бош врач соат 9 дан кейин келди, аҳволи яхши деганлар¸ энди агар 16-да танишингиз бўлса опкетинг дейишди. Опкетишга кеч эди¸ болам тонгга яқин комага тушиб бўлган экан.
Дилдора Йўлдошева¸ қизига зудлик билан мутахассис-эндокринолог ëрдамини ташкил этиш учун дарҳол ўғлини Тошкентга юбориб¸ қизи бир ҳафта бурун даволаниб чиққан Республика эндокринолигия маркази бош врач ўринбосарини телефонда Олмалиқдаги даволовчи врач билан уланганини айтади.
- У врач даволовчи врачдан сиз бизга ўқишга келдизми¸ бунақа вазиятда нима қилишни биласизми¸ деганда даволовчи врач жавоб бера олмади. Булар бошданоқ нотўғри қараган¸ нима қилиш кераклигини умуман билмаган. Малакаси етарли¸ деган аттестацияни 200-300 доллардан сотиб олиб¸ юраверган булар¸ дейди фарзанд доғида ўзини қаерга қўярини билмаëтган она йиғи орасида.
Дилдора Йўлдошеванинг айтишича¸ 23 январь куни тушки соат 12 ларда ўзлари хусусий эндокринолог мутахассис олиб келган¸ аммо бу пайтга келиб қаттиқ комага тушган Эъзоза 13:40 лар атрофида комадан чиқмай¸ жон берган.
Ўлим ҳақидаги расмий хулосада¸ қизнинг қонида шакар баландлиги¸ органларининг ишламай қолганидан комага тушиб¸ вафот этгани қайд қилинган.
- Реанимацияда қари пенсионер врачлар ишлайди, на янги даволаш усуллари¸ на янги дорилардан хабари бор! Яхши врачларга ўрин йўқ. Сиздан илтимос ëрдам беринг, ўз касбини севмайдиган, халқни тушунмайдиган врачлар ишламасин ундай жойларда. 22-23 январь куни Олмалиқ реанимациясидан камида учта ўлик чиққанини ўз кўзим билан кўрдим. Халқ қийналиб кетди¸ пули йўқ камбағал ўлиб кетаверсин¸ буларнинг иши йўқ¸ - дейди она.
Ким айбдор?
Озодлик бир ой олдин 1- тип қандли диабет ташхиси қўйилиб¸ 10 кун Тошкентдаги эндокринология марказида даволаниб чиққан Эъзозанинг ўлими учун ким масъул деган саволга жавоб топиш мақсадида она-бола мурожаат қилган ва унга муолажа кўрсатган¸ қолаверса¸ вазиятдан бевосита хабардор врачлар билан гаплашди.
Дилдора Йўлдошева 21 январь куни кечқурун биринчи бўлиб ëрдам сўраб борган Оҳангарон касалхонаси реанимация бўлими врачи¸ қандли диабети бор¸ юраги бежо бўлиб¸ нафас олишга қийналаëтганини айтган Эъзозани ҳатто текширмай туриб¸ қайтариб юборганини эътироф қилди.
- Бизга ўз оëғи билан юриб келди¸ реанимацияга оладиган аҳволи йўқ эди. Онасига Тошкентдаги эндокринологияга марказига олиб боринг¸ дедим.
Шундан сўнг она-бола Олмалиқ касалхонасининг реанимация бўлимига келган. Бу ерда Эъзозани қабул қилиб¸ унга муолажани белгилаган Мирғолиб исмли врач билан Озодлик боғлана олмади – врачнинг мобил телефони кун давомида ўчирилган бўлиб чиқти.
Олмалиқ касалхонаси реанимация бўлими бошлиғи Озодлик билан суҳбатда¸ 16 яшар қизнинг ўлими учун масъулиятни марҳуманинг ўзи ва оиласига қўйишга уринди.
- Ўспирин қиз инсулин олдим¸ деб олмаган бўлса керак.Бизга прекоматозний аҳволда келган. Ички органлари ишламай қолганидан комага тушди. Инсулин бериб ҳам шакарини тушира олмадик¸ деди реанимация бош врачи.
Бу масъул¸ қандли диабетга чалинган қизга белгиланган муолажада болалар эндокринологи қатнашмагани¸ унга аввал бошданоқ нотўғри муолажа қилингани ҳақидаги айбловни инкор қилишга уринди.
- Оиласининг эътирози бўлса¸ прокуратурага шикоят қилсин. Экспертиза тайинланади¸ бунинг учун ўлик эксгумация қилинади. Оиласи жасадни ëрдиришни истамаганидан¸ врачларга ҳеч қандай эътирозим йўқ¸ деган хатга қўл қўйиб берган. Эътирози бўлса¸ ўликни очамиз¸ деди Олмалиқ касалхонасининг жонлантириш бўлими раҳбари.
Бу расмий¸ Дилдора Йўлдошеванинг 22-23 январь кунлари Олмалиқ реанимация бўлимида камида уч беморнинг ўлганини ҳам инкор қилмади.
-Ўзлари ўладиган аҳволда келгандан кейин¸ қўлимиздан нима келади¸ Худонинг ишида¸ деди бўлим раҳбари.
16 яшар Эъзозанинг врачлар назоратига олингандан кейин комага тушиб ҳаëтдан кўз юмиши Ўзбекистон соғлиқни сақлаш тизимидаги фундаментал муаммоларни кун тартибига қўяди.
Профессионал малакага эга мутахассислар етишмаслиги¸ тизимдаги коррупция¸ касалхоналар¸ хусусан¸ жонлантириш бўлимларида ҳам ҳаëт-мамот учун зарур дори ва дори воситаларининг йўқлиги¸ Озодлик гаплашган мутахассислар таъкидича¸ Эъзоза фожиаси ортидаги асосий сабаблардир.
27 январь куни соғлиқни сақлаш соҳасини ва илм-фан йўналишларини ривожлантириш масалаларига бағишланган йиғилиш ўтказган президент Шавкат Мирзиëев ҳам¸ президент матбуот хизмати ëзган хабарга кўра¸ “ соҳадаги кадрлар таъминоти, малакаси ва салоҳиятини танқид қилган”.
“Ҳозирда соғлиқни сақлаш тизимида 75 минг нафар врач фаолият юритмоқда. 2 минг 900 та умумамалиёт шифокори, 10 мингта тор мутахассислар етишмайди. Илмий изланиш натижаларини ҳаётга жорий этиш 5 фоиздан ҳам ошмайди”¸ дейилади расмий хабарда.
